عوامل کمال انسان نزد امام باقر

یک نت - امام باقر علیه‌السلام فرمودند: الْکَمَالُ کُلُّ الْکَمَالِ: التَّفَقُّهُ فِی الدِّینِ، وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَهِ، وَ تَقْدِیرُ الْمَعِیشَهِ. الکافی، ج‏۱، ص۳۲

هر چیزی در عالم دارای کمالی است، گل و گیاه و حیوانات و… انسان هم دارای کمال است، حال یا کمال مادی یا معنوی.

نهایت حدّ کمال انسان بهشتی‌شدن است، بهترین قیمت انسان، قرب الهی است. عمر و جسم و روح و امکاناتی که خداوند در اختیار انسان قرار داده است، اگر در مسیر رسیدن به بهشت مصرف و فرسوده شد خوب است و الا ارزان فروخته شده است.

سه عامل کمال انسان در دنیا

    ۱. تفقه و فهم عمیق از دین    ۲. صبر بر حوادث و مصیبت‌ها    ۳. تقدیر معیشت و اقتصاد در زندگی

اما امام باقر (علیه السلام) مي فرمايند:

الکَمالُ کُلُّ الکَمالِ اَلتَفَقَّهُ في الدّين وَ الصَّبرُ عَلی النائِبَة وَ التَقديرِ المَعيشَة؛ حضرت مي‌فرمايند كمال يك فرد و تكامل يك جامعه در گرو رعايت سه موضوع است:

1. اَلتَفَقَّهُ في الدّين؛

تفقه در دين يعني بصيرت ديني، آگاهي به امر دين، بخش زيادي از مشكلاتي كه در جامعه به وجود مي‌آيد به دليل عدم آگاهي افراد است به نظام شريعت، نظر اسلام در مسائل مختلف، حقوقي، اجتماعي، مديريتي، اقتصادي، فرهنگي، الکَمالُ کُلُّ الکَمالِ اَلتَفَقَّهُ في الدّين؛ آگاه شدن در امر دين.

2. وَ الصَّبرُ عَلی النائِبَة؛

تحمل سختيها، تحمل مصيبتها، مشكلات. يك فرد يا يك جامعه اگر كم ظرفيت باشد، كم حوصله باشد، كم تحمل باشد در برابر حوادث و رويدادها زود از پا در مي‌آيد، صبوري و پايداري و مقاومت يكي از عوامل موفقيت فرد و جامعه است، النائِبَة، يعني سختيها و مصيبتها.

3. وَ التَقديرِ المَعيشَة؛

يك امري كه در جامعه سنتي ما مورد توجه نيست، تقدير معيشت يعني اندازه‌گيري و داشتن تدبير براي مديريت زندگي تقدير از اندازه و قدر است، اندازه گيري زندگي، معيشت يعني زندگي كردن به تعبير ساده فارسي يعني داشتن عقل معاش كه نوعاً ما در اين زمينه كمبود داريم، درآمدها را چگونه بايد هزينه كرد، چگونه بايد مديريت مالي كرد.

در آيه شريفه مي‌فرمايد: وَلا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا؛ ثروت و سرمايه را به دست سفيه ندهيد، سفيه يعني كسي كه عقل معاش ندارد، نمي‌داند سرمايه را بايد چگونه هزينه كرد، در كجا بايد هزينه كرد، اولويت مصرف كجاست، وَلا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ؛ ثروتها را به دست كساني كه از نظر اقتصادي نادان هستند، ندهيد. اموالي كه وَلا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ؛ ثروت و سرمايه عامل استواري و قيام يك ملت است. قيام نقطه مقابل قعود است.

ايستايي يك ملت سربلندي يك جامعه در گرو اين است كه چگونه از ثروتها، هم ثروت را تحصيل كنند و هم ثروت را هزينه كنند، اين تعبير بسيار علمي‌ و فني است، الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا؛ يك ملت اگر بخواهد استوار باشد، قوي باشد، مقتدر باشد بايد عقل درآمد و مصرف داشته باشد، كه اين را امام باقر عليه السلام مي‌فرمايند: وَ التَقديرِ المَعيشَة.