تجارت از شادی

یک نت ـ تعریف شادی؟

الف – از دیدگاه واژه شناسی:

در لغت‌نامه دهخدا، در ادامه لغت شادي چنين آمده است: «حالت مثبتي كه در انسان به وجود مي‌آيد و در مقابل غم و اندوه قرار دارد.» دهخدا در همين كتاب، شادي را به شادماني، خوش‌حالي، مسرت، نشاط و طرب تعريف كرده است. همچنين توضيح مي‌دهد شادي حالتي است كه در مقابل سوگ قرار دارد و معمولاً منجر به رفتاري مي‌شود كه به آن حالت، شادي‌كنان گفته مي‌شود؛ يعني فرد در حال شادي كردن است. لغت شادي شامل تركيبات مختلفي است، از جمله: شادي‌كنان: مسرت‌كنان، در حال شادي كردن.شادمانه: منسوب به شادي، خشنودي، جشني كه از روي شادي و نشاط بگيرند.

شادي‌آميز: آميخته با شادي، همراه با شادي (1)

ب – از دیدگاه روان شناسی:

پديده شادي در روان¬شناسي، در حوزه «انگيزش و هيجان» بررسي، تبيين، تحليل و تعريف مي‌شود. هيجان عبارت است از تغييرات رواني و فيزيكي كه ميتواند منشأ دروني يا بيروني داشته باشد و بر دو نوع است: هيجان¬هاي مثبت و منفي. مواردي مانند شادي، راحتي، ذوق، شور و عشق، تجربه عرفاني، تغيير و تحول رو به رشد در فرهنگ و دين، لذت¬هاي جنسي، سرگرمي و ورزش، از هيجان¬هاي مثبت و مواردي مانند اندوه و غصه، ناكامي، تعارض، كشمكش و گناه، از هيجان¬هاي منفي هستند. هر دو گروه از هيجان¬ها مي‌توانند وجود رواني انسان را تحت‌الشعاع قرار دهند و سمت و سوي فعاليت‌هاي را رقم زنند. در تعريف «شادي» از ديدگاه روان‌شناختي بايد گفت وقتي انسان به رضامندي و كام‌يابي و ارضاي نيازهايش دست مي‌يابد، احساس و هيجاني در وي ايجاد مي¬شود كه از آن به خوش‌حالي، شادي و خرسندي تعبير و تعريف شده. چگونگي ظهور آن نيز به عوامل متعددي وابسته است كه فرهنگ، تربيت، مليت، مذهب و عوامل اجتماعي از آن جمله هستند.

روان انسان در مقابل عوامل بيروني و دروني، واكنش¬هاي مختلفي از خود نشان مي¬دهد كه به آنها «هيجان» مي-گويند. يكي از جنبه¬هاي برجسته هيجان ـ كه گاه مثبت¬ است و گاه منفي ـ شادي است كه به حوزه دانش روان‌شناسي مربوط مي‌شود، اما با تأسف، در اين علم نيز چندان به آن توجه نشده است. هنري موري مي¬گويد:

تعريف‌هاي پراكنده¬اي از اين هيجان شده است و در آنها شادي به مجموع دردها، تركيبي از عاطفه مثبت بالا و عاطفه منفي پايين، احساس مثبتي كه ناشي از حس ارضا و پيروزي است و... معنا شده است. (2)

پ -  از دیدگاه جامعه شناسی:

تفاوت هایی میان جامعه شناسی با رویکرد ایرانی، اسلامی و غربی وجود دارد اما در کل شادی در جامعه یکی از مهم ترین نیازهای اساسی هر جامعه ای می باشد. تفاوت های زیادی میان شادی های سالم و ناسالم وجود دارد و همچین تعریف و معیارهای شادی از دیدگاه فرهنگ ایرانی و غربی متفاوت می باشد.

باعث ناراحتی می باشد که ایران را  جز غمگین ترین مردم جهان  می شمارند. یکی از اصلی ترین وظیفه ما در هر قسمت جامعه ای که هستیم باید الگوی شاد زیستن را طبق فرهنگ خودمان بیاموزیم و عمل کنیم که باعث می شود زندگی راحت تری داشته باشیم و به موفقیت نزدیک تر شویم. یکی از بهترین راه های که باعث شادی در جامعه می شود احیای جشن، مراسم و آئین هایی است که به بهانه ها ی متفاوت می توانیم در زمان های متفاوت برگزاری کنیم.

 ت – شادی از دیدگاه اسلامی:

سرور، حالت خوش و لذت‌بخشي است كه از علم و اطلاع بر اينكه يكي از هدف‌ها و آرزوها انجام يافته يا خواهد يافت، به انسان دست مي‌دهد و غم و اندوه، حالت ناگواري و دردناكي است كه از اطلاع بر انجام نشدن يكي از هدف‌ها و آرزوها به انسان دست مي‌دهد. (3) از سخنان اهل بیت علیه اسلام نیز شادی پسندیده می باشد و مطلق شادی نهی نشده است  و ما در تاریخ نیز داریم تا وقتی به مزاح نمی رسید شوخی می کردند.

 خنده، سیره پیامبر (ص) (4)

 پیامبر اکرم ص  فرمود: من هم نماز می خوانم و هم می خوابم، هم روزه می گیرم و هم غذا می خورم، هم می خندم و هم گریه می کنم. پس کسی که از راه و روش من روی گرداند، از من نیست

شیخ صدوق (5)

نفرت خداوند از ترش رویی در سیره آن حضرت آمده است که وقتی یکی از اصحاب خود را غمگین می دید، او را با شوخی کردن شاد می کرد و می فرمود: «خداوند نفرت دارد از ترش رویی فرد در چهره برادرش»

میرزا حسین نوری (6)

شاد بودن چهره مؤمن پیامبر اکرم ص  فرمود: «مؤمن، شوخ و شنگ است و منافق، ترش رو و خشمگین»

ضرورت شادی (7)

 امام علی ع  می فرماید: «شادی، روح را باز می کند و نشاط را بر می انگیزد»

تمیمی آمدی (8)

.1 «کسی که سُرورش اندک باشد، آسودگی او در مرگ است»

محمدباقر مجلسی (9)

ت – دیدگاه صاحب نظران :

كتر امان الله قرايي مقدم _ عضو هيأت علمي دانشگاه تربيت معلم- مي گويد:شادكردن و شاد بودن جامعه موجب پيشرفت و توسعه اجتماعي، اقتصادي و سياسي و فرهنگي و خانوادگي جامعه مي شود؛ از بسياري مسائل و بروز انواع آسيب هاي جامعه، جرم و بزهكاري، طلاق، نابساماني خانوادگي و ساير مسائل جلوگيري به عمل مي آيد؛ اختلالات روحي در جامعه كمتر مي شود و ميزان رغبت تحصيلي و دل به كار دادن و توليد، افزايش پيدا مِي كند. شادي يك نياز اساسي انسان است، افراد اگر در جامعه خود نتوانند اين نياز را برآورده كنند، روبه جوامع ديگري مي برند ، در نتيجه به تدريج از فرهنگ ملي خود دور مي شوند، بتدريج فرهنگ و ارزش هاي غربي در جامعه رواج يافته و جامعه مسخ مي شود.دكتر قرايي مقدم مي افزايد: بايد تا آنجا كه مي توانيم در برگزاري جشن هاي ملي و ميهني چه از طريق راديو و تلويزيون و مطبوعات و چه از طريق چراغاني كردن معابر و ميادين و توزيع هدايا و شيريني در خيابانها كوشش كنيم.

جشن هاي باستاني خود را در ميادين يا پايگاههاي مخصوصي برگزار كنيم. به واقع به نوعي جامعه را شاد نگه داريم و بساط شادماني را براي مردم فراهم كنيم تا از بروز هزاران مشكل جلوگيري كنيم و با صرف هزينه هاي كم براي شادي از پرداخت هزينه هاي هنگفت آسيب هاي اجتماعي در امان باشيم. خوشبختانه در ايران علاوه بر جشن هاي باستاني، اعياد مذهبي زيادي داريم كه مي توان براي شاد نگه داشتن جامعه از آنها سود برد. بهتر است همان كاري را كه براي اعياد مذهبي انجام مي دهيم، به ساير اعياد ملي نيز، تعميم دهيم و به آنچه در رابطه با شادكردن جامعه فكر مي كنيم، عمل نماييم چرا كه شادي موجب افزايش دلبستگي و علاقه به كشور، فرهنگ، دين و مذهب مي شود و انسجام فرهنگي و ملي ميهني افزايش پيدا مي كند.قرايي مقدم در پايان گفت: همانطور كه بابت ايجاد پارك و سينما و غيره هزينه مي كنيم، بهتر است صدچندان بيشتر در زمينه شادي آفريني جامعه به وسيله برگزاري اعياد نيز سرمايه گذاري كنيم كه سرمايه گذاري در اين مورد هزاران برابر بازده اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي دارد و از بروز انواع بيماري هاي روحي و رواني جلوگيري مي كند و در نتيجه بهداشت رواني جامعه را در پي خواهد داشت.

دكتر علي اكبر رحماني _ استاندار سابق تهران _ پذيرش فرهنگ شادي از سوي مسئولان را ضروري ترين عامل تغيير نگرش به جوانان مي داند و مي افزايد: ما متأسفانه در فضايي كه به مسأله شادي با ديده ترديد و نفي نگريسته مي شود بسر مي بريم. تلاش هاي صورت گرفته براي ايجاد محدوديت در شادي جوانان از قبيل برخوردهاي نادرست ناشي از نگاه هاي منفي نسبت به شادي هاي جمعي جوانان است. اين در حاليست كه نه تنها براي هيجانات جواني برنامه اي مشخص در نظر گرفته نشده، بلكه گاهي اوقات با بدعت هاي نابجا اسلام را ديني عبوس معرفي كرده اند.

غلامحسين مظفري- عضو فراكسيون اقليت مجلس شوراي اسلامي _ گفت: بهتر است ايام جشن را گرامي بداريم، چون در فرهنگ شيعه ما ايرانيان هم روزهاي عزاداري وجود دارد، هم جشن. اما در روزهاي جشن مراسم خوبي براي شادي برگزار نمي كنيم و در مجموع به مراسم اعياد به اندازه روزهاي عزاداري توجه نكرده ايم (10)

.64چرا باید شاد باشیم؟

الف – شادی نیاز فطری انسان

شادی یکی از نیازهای فطری و اساسی انسان  می باشد.

نیازهای فطری و اساسی انسان را از دو دیدگاه بررسی می کنیم اما قبلا از بیان این نکته لازم هست که بدانیم خداوند متعال وقتی انسان را خلق کرد نیازهای فطری و غریزی که انسان بدان نیاز داشت را درون انسان قرار  داد نیازهای مثل تشنگی و گرسنگی و مابقی نیازهای درجه دوم محسوب می شود که انسان بعدا باید دنبال آن نیازهای برود.

و نیاز آن چیزی است که انسان را مجبور به انجام فعالیت ها می کند یعنی زمانی که انسان احساس نیاز به چیزی می کند دنبال رفع آن نیاز می رود.

نیاز سرچشمه و مبدا تمام خوبی ها و بدی ها می تواند باشد که انسان را به کمال ببرد یا به زوال بکشاند.دسته بندی نیازهای اساسی انسان:

دیدگاه روانشناسان اسلامی:

در یک تقسیم بندی که در کتب روان شناسان اسلامی بر روی مسئله نیاز انجام شده، غرایز را به چهارده دسته تقسیم می کنند که عبارت اند از:

 1) خودخواهی (حب ذات)، که ریشه حرکت های سیاسی و اقتصادی انسان است؛ 2) زیباپسندی، که ریشه فعالیت های هنری است؛3) کنجکاوی، که ریشه فعالیت های فکری و فلسفی است؛ 4) مهرطلبی، که ریشه زندگی خانوادگی و روابط زناشویی و مادر و فرزند است؛ 5) سپاسگزاری، که ریشه روانی اخلاق اسلامی است؛6) کمال جویی، که ریشه حرکت تکاملی انسان است؛7) بیم، که ریشه در ترس ها و نگرانی ها و وحشت و اضطراب هاست؛ 8) امید، که ریشه آرزوها و تلاش و مقاومت هاست؛ 9) غریزه جنسی، که منشأ تولید نسل است؛ 10) گرسنگی، که ریشه فعالیت های اقتصادی است؛ 11) تشنگی، که ریشه تلاش برای یافتن نوشیدنی هاست؛ 12) اُنس، که ریشه در فعالیت های اجتماعی دارد؛ 13) برتری جویی، که ریشه سلطه و استکبار و جنگ های تهاجمی است؛ 14) صیانت نفس، که ریشه جنگ های تدافعی دارد (11)

دیدگاه روانشناسان معاصر:

ابراهم مازلو در خصوص در مورد نیازهای انسانی بیان می کند درست است که انسان می تواند با یک نان زنده بماند ولی باید دید وقتی انسان سیر است باید چه اتفاقی برای دیگر نیازهای اش می افتد. در این حالت می بینم نیازهایی با سطوح بالاتری را جستجو می کند:1.    نیازهای زیستی: نیازهای زیستی در اوج سلسله‌مراتب قرار دارند و تا زمانیکه قدری ارضا گردند، بیشترین تأثیر را بر رفتار فرد دارند. نیازهای زیستی نیازهای آدمی برای حیات خودند؛ یعنی: خوراک، پوشاک، غریزه جنسی (سکس) و مسکن. تا زمانی که نیازهای اساسی برای فعالیت‌های بدن به حد کافی ارضاء نشده‌اند، عمده فعالیت‌های شخص احتمالاً در این سطح بوده و بقیه نیازها انگیزش کمی ایجاد خواهد کرد؛

2.    نیازهای امنیتی: نیاز به رهایی از وحشت، تأمین جانی و عدم محرومیت از نیازهای اساسی است؛ به عبارت دیگر نیاز به حفاظت از خود در زمان حال و آینده را شامل می‌شود؛

3.    نیازهای اجتماعی: یا احساس تعلق و محبت؛ انسان موجودی اجتماعی است و هنگامی که نیازهای اجتماعی اوج می‌گیرد، آدمی برای روابط معنی‌دار با دیگران، سخت می‌کوشد؛

4.    احترام: این احترام قبل از هر چیز نسبت به خود است و سپس قدر و منزلتی که توسط دیگران برای فرد حاصل می‌شود. اگر آدمیان نتوانند نیاز خود به احترام را از طریق رفتار سازنده برآورند، در این حالت ممکن است فرد برای ارضای نیاز جلب توجه و مطرح شدن، به رفتار خرابکارانه یا نسنجیده متوسل شود؛

5.    خودشکوفایی و خودانگیزشی: یعنی شکوفا کردن تمامی استعدادهای پنهان آدمی؛ حال این استعدادها هر چه می‌خواهد باشد. همان‌طور که مزلو بیان می‌دارد: «آنچه آنسان می‌تواند باشد، باید بشود».شادی جز نیازهای اجتماعی انسان محسوب می شود.

ب: سلامت روان و جسم

شادی از دچار شدن انسان به افسردگی، ناراحتی های روحی و روانی پیشگیری و سلامت انسان را تضمین می کند. در کشورهای پیشرفته از شادی برای درمان روحی استفاده می کنند.

به گزارش ایسنا: خنده برای قلب، رگ‌های خونی، کاهش هورمون‌های   استرس زا،  گردش خون و عملکرد صحیح فعالیت‌های بدن بسیار مفید است و اثرات مثبت و محکمی را بر سلامت روان و تحکیم روابط فامیلی به جای می‌گذارد و احساسات منفی از قبیل؛  افسردگی و عصبانیت  را از بین می‌برد. خنده باعث کاهش سطح هورمون‌های استرس می‌شود. این هورمون‌ها که در هنگام استرس و خشم ترشح شده باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن، افزایش پلاکت‌های خون و افزایش فشار خون می‌شوند.

امام علی علیه اسلام می فرماید:

حق، تو را از بهر شادي آفريد تا ز تو آرامشي گردد پديد پس در آرامش نمايي زندگي وا رهي از مشكلات زندگي (12)

پ: رشد معنوی

امام علي عليه السلام فرمودند: اي كميل! خانواده ات را فرمان ده كه روزها به دست آوردن بزرگواري و شب‌ها در رفع نياز خفتگان بكوشند. سوگند به خدايي كه هر صدايي را مي شنود!  هر كس دلي را شاد كند خداوند از آن شادي لطفي براي او قرار دهد كه به هنگام مصيبت چون آب زلالي بر او باريدن گرفته و تلخي مصيبت را بزدايد.

متن حدیث: يا كميل مر اهلك ان بروحوا في كسب المكارم و يدلجوا في حاجة من هو نائم فوالذي وسع سمعه الاصوات ما من احد اودع قلبا سرورا الا و خلق الله له من ذلك السرور لطفافاذا انزلت به نائبة جري اليها كالماء في  انجداره حتي يطردها عنه (13)

نویسنده : محمد یوسفی – yousefi.irمنبع : https://mag.netavin.com/1142259/shadi/

منابع:1 - (علي‌اکبر دهخدا، لغت‌نامه، ج 13، ص)2- مايکل آيزِنک، روان‌شناسي شادي، ترجمه: خشايار بيگي و مهرداد فيروزبخت، صص 42 و 179؛ جان مارشال ريو، انگيزش و هيجان، ترجمه: يحيي سيد محمدي، ص 367.3- مرتضي مطهري، مقالات فلسفي، ج 2، ص 66.4- بحارالانوار، ج 16، ص 116.5- عیون اخبار الرضا ع ، ج 1، ص 319.6- مستدرک الوسائل، ج 8، ص 321.7- تحف العقول، ص 49.8-  غررالحکم و دررالکلم، ح 2023.9- ، بحارالانوار، ج 75، ص 1110-   مقاله   " جامعه شناسی شادی   " -تهيه کنندگان  :سميه صيادي فر، علي دوستي -روزنامه همشهری 36ع071-جمعه 30 دي 138411- منبع: سایت howzeh.net12- ميزان الحکمه، ج 4، ص 436، ح 8452.13- « نهج البلاغه،حکمت257»14- با تشکر از سایت نور مگز15- با تشکر از کتاب شادی و رسانه