آیا رمضان یکی از نام های خداوند متعال است؟

یک نت ـ واژه رمضان به چه معناست؟ آیا رمضان یکی از نام های خداوند متعال است؟ (سولات و احکام رمضان 94)

رمضان نام ماه نهم از ماه هاى قمری و ماه روزه اسلامى است. واژه «رمضان» از ريشه «رَمَضَ» است،  به معناى داغىِ سنگ از شدّت گرماى آفتاب. (1) درباره اين كه چرا اين نام بر يكى از ماه هاى سال، گذاشته شده است، زمخشرى در تفسیر کشاف دو احتمال را مطرح  می کند: 

احتمال اول این است که : روزه در ماه رمضان، عبادتى ديرين است، و گويا عرب ها اين نام را به خاطر داغ شدنشان از حرارت گرسنگى و چشيدن سختى آن، نهاده اند، همچنان كه به آن «ناتق (رنج آور)» هم گفته اند؛ چون سختى روزه، آنان را به رنج و زحمت مى افكند.

احتمال دیگر این است که گفته اند: چون نام ماه ها را از زبان قديم نقل كرده اند، آنها را با زمان هايى كه در آنها قرار داشتند ، ناميده اند و اين ماه، در روزهاى گرم و داغ بوده است. و لذا رمضان نامیده شده است.(2)

 شمارى از روايات، اين نام گذارى را به سبب نقشى دانسته اند كه ماه رمضان در پاكسازى آئينه جان از آلودگى هاى گناهان و پاكسازى روان از زنگار خطاها دارد. از پيامبر(ص) روايت است: «إنّما سُمِّيَ رَمَضانُ ؛ لِأَ نَّهُ يُرمِضُ الذُّنوبَ »(3)

«اين ماه را رمضان ناميده اند: چون گناهان را مى سوزاند.»

اين وجه در نام گذارى، از يك سو با ريشه لغوىِ «رمضان» و از سوى ديگر با بركات، رهاوردها و آثار آن، هماهنگ و متناسب است.

اما در خصوص اینکه آيا «رمضان» نام خداست یا نه؟ باید بگوییم که شمارى از احاديث شيعه و اهل سنّت، صراحت دارند كه «رمضان» از نام هاى خداى سبحان است . از اين رو ، نهى شده كه آن را بدون افزودنِ واژه «ماه» به كار برند، همان گونه كه سزاوار نيست انسان بگويد: اين، رمضان است؛ رمضان آمد؛ رمضان رفت؛ رمضان را روزه گرفتم؛ و... و هر كه چنين بگويد، بايد به عنوان كفّاره اين سخن، صدقه بدهد و روزه بگيرد. ليكن اين روايات، با مشكلات متعدّدى رو به رويند ؛ زيرا هم سندشان مخدوش است و هم دلالتشان نارساست، با اين توضيح كه :

 اوّلاً: هيچ يك از روايات مورد اشاره، از نظر سند ، معتبر نيستند.

 ثانيا: با مراجعه به رواياتى كه به شمارش نام هاى خداوند پرداخته اند، ديده مى شود كه چنين نامى در ميان آنها نيست.

ثالثا: در بسيارى از رواياتى كه از پيامبر(ص) و اهل بيت (عليهم السلام) نقل شده است، كلمه«رمضان» بدون آن كه واژه«ماه» در اوّل آن باشد، به كار رفته است و بسيار بعيد است كه راويان، از پيش خود، مضاف را از همه اين روايات، حذف كرده باشند.(4)

پی نوشت ها:1.    فراهيدى، خليل بن احمد‌، كتاب العين، قم، نشر هجرت، 1410ق، ج‏7، ص 39.2.    زمخشرى، محمود، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، بيروت، دارالكتاب العربي، 1407ق،  ج‏1، ص 227.3.    طبرسى، فضل بن حسن ، مجمع البيان فى تفسير القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1372 ش، ج‏5، ص 43.4.    ر.ک: محمدی ری شهری،  محمد ، مراقبات ماه رمضان،(ترجمه جواد محدثی)، قم، دارالحدیث، 1384ش، ص 10.سایت پاسخگو