از کجا بفهمم خدا منو بخشیده

یک نت ـ چگونه بفهميم خداوند توبه ما را پذيرفته؟

پاسخ:

بهتر است ما به جای اینکه در پذیرفته شدن یا نشدنِ توبه متمرکز شویم، تمام هم و غم مان را معطوف به این کنیم که توبه مان واقعی باشد. چون اگر توبه واقعی شد، قطعا پذیرفته شده است و شکی در این نیست.

این وعده قطعی خداوند است، بدون هیچ  استثنائی، که نمی توان در آن تردید داشت.

 قُلْ يَا عِبَادِىَ الَّذِينَ أَسْرَفُواْ عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُواْ مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ؛ بگو اى بندگان من كه بر نفس خویش اسراف (و ستم) كرده اید، از رحمت خداوند ناامید نشوید، همانا خداوند همه ى گناهان را مى بخشد، زیرا كه او بسیار آمرزنده و مهربان است. (سوره مبارکه زمر، آیه ۵۳)

نه هیچ کسی و نه هیچ گناهی در این آیه استثناء نشده. یعنی خداوند به تمام گناهکاران وعده حتمی می دهد که تمام  گناهانشان را می بخشد. منتها توبه باید توبه واقعی باشد. استغفار زبانی و پشیمانی مقطعی توبه نیست. امروز استغفار و فردا دوباره ارتکاب گناه، توبه نیست. امام رضا علیه السلام می فرمایند: المستغفر من ذنب و یفعله کالمستهزی بربّه؛ کسی که از گناهی استغفار می کند و باز آن را انجام می دهد، مانند کسی است که پروردگارش را ریشخند کند. (کافی، ج2، ص504)

اینکه فرموده اند اگر توبه پذیرفته شود خود توبه کننده می فهمد، شاید ناظر به این امر باشد که هر کسی بر نفس خودش واقف است و می داند که آیا توبه ای که کرده واقعی ست یا خیر!

قرآن می فرماید: بَلِ الْإِنْسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ ؛ بلكه انسان خودش از وضع خود آگاه است (سوره مبارکه قیامت، ۱۴)

هر کسی اگر واقعا به خودش رجوع کند، کاملا می تواند متوجه شود که چکاره است. توبه ای که خداوند از گنهکاران خواسته و وعده قطعی بر عفو و رحمت داده می شود، توبه حقیقی ست. توبه ای توبه است که هرگاه انسان به خاطر آورد که چطور در محضر خداوند به خودش جسارت داده و نافرمانی اش کرده، از خجلت و شرم به خود بلرزد و اشک ندامت بریزد و از درگاه او عذرخواهی کند. پشیمانی از نافرمانی خداوند، و نه از آبروریزی که شده.

خیلی اوقات انسان از کاری که انجام داده پشیمان می شود، اما نه به خاطر اینکه خداوند را نافرمانی کرده، بلکه اگر واقعا به خودش رجوع کند، متوجه می شود که به خاطر اینکه به سبب این عمل آبرویش به خطر افتاده، یا فلان مشکل برایش پیش آمده و امثال اینهاست که ناراحت و پشیمان است. اگر مطمئن باشد که نه کسی می فهمد و نه مشکل ظاهری برای پیش می آید، نه تنها پشیمان نیست که ادامه هم خواهد داد. این پشیمانی و این استغفار، توبه نیست.

به قول شاعرتوبه بر لب، سبحه در کف، دل پر از شوق گناهمعصیت را خنده می آید ز استغفار ما

اما برخی نشانه های قبولی توبه هم اینهاست:

الف) احساس بهجت و آرامش خاصی که پس از دعا و توبه به انسان دست می‌دهد یا به تعبیر دیگر احساس سبکی از گناهان و آلودگی‌ها.

ب) میزان اعتماد به وعده‌های نیکوی الهی قابلیت و عنایات الهی را افزون می‌سازد. بنابر این هر اندازه خدا باوری و توکل و اعتماد به وعده‌های او را در خود افزون یافتیم می‌توانیم بیشتر امید یابیم که ما را پذیرا گشته است.

ج) هر قدر آثار واقعی توبه در اعمال و کنش‌های ما بیشتر هویدا گردد. یعنی رغبت کمتری به گناه و اراده و عزم راسخ تری در اطاعت پروردگار یابیم نشان می‌دهد که توبه ما توبه واقعی تری بود و به همین نسبت مقبول تر واقع گردیده است.

امام امت (ره) می‌فرمودند: اگر بعد از ماه مبارک رمضان تغییری در حالات خود یافتید به همان نسبت وارد ضیافت الله شده‌اید. ولی اگر دگرگونی در شما پدید نیامد از آن بی‌بهره ماندید. اگر توبه واقعی صورت گیرد، قبولی آن از طرف خداوند قطعی است، چون خداوند فرموده: «وَ هُوَ الَّذِی یقْبَلُ التَّوْبَْ عَنْ عِبادِهِ وَ یعْفُوا عَنِ السَّیئاتِ؛ اوست که توبه را از بندگانش پذیرا می‌‏شود و گناهان را می‌‏بخشد» (سوره مبارکه شوری، آیه 25)

از آن‏ جا که وعده خدا تخلف ناپذیر است، برای انسان یقین حاصل می‏شود که توبه همان، و قبولی همان. هیچ حالت انتظاری برای قبولی توبه نیست.

موفق باشید