وسواس در رعایت توصیه های بهداشتی

یک نت ـچه تفاوتی بین رعایت بهنجار (نرمال)  با وسواس گونه نکات بهداشتی وجود دارد؟

پاسخ:یکی از نگرانی‌هایی که در زمان انجام مراقبت‌های بهداشتی برای جلوگیری از سرایت بیماری وجود دارد این است که آیا مراقبت‌های سخت‌گیرانه بهداشتی، امکان ابتلای به اختلال وسواس را افزایش می‌دهد یا خیر؟ پاسخ به این سؤال را با سه نکته مقدماتی آغاز می‌کنیم:نکته اول: افراد وسواسی از طریق «دقت عقلی» [دقت فلسفی - ریاضی] به دنبال رعایت نکات بهداشتی‌اند، اما افراد عادی با «دقت عقلایی» نکات بهداشتی را مراعات می‌کنند. تفاوت این دو در این است که در دقت عقلی، کمترین احتمالات ممکن نیز در نظر گرفته می‌شود و رسیدن به اطمینان در چنین حالتی گاه غیرممکن می‌شود، این وضعیت باعث افزایش افکار مزاحم در فرد شده و اضطراب بیش‌ازحد فرد وسواسی را در پی دارد؛ اما در دقت عقلایی به احتمالات کم، بهاداده نمی‌شود، بلکه به اجرای دستورالعملِ کلی ارائه‌شده از سوی متخصصان بسنده می‌شود و ذهن از بررسی احتمالات کم‌اهمیت در امان می‌ماند.نکته دوم: توجه به تفاوت رفتار وسواس با مراقبت‌های سخت‌گیرانه بهداشتی، بخشی از نگرانی را برطرف می‌کند. درواقع فرد مبتلابه اختلال وسواس از غیرمنطقی بودن وسواس‌هایش آگاهی دارد و این وسواس‌های فکری و عملی را خود- ناهمخوان یا به‌عبارت‌دیگر رفتاری ناخواسته می‌یابد و از وسواسی بودنش ناراحت و ناراضی است اما نمی‌تواند آن را از خود دور کند.نکته سوم: این است که زمینه‌های ارثی در شکل­گیری مسئله وسواس نقش دارد. پس اگر نزدیکان درجه اول فرد مبتلابه وسواس نیستند جای خوش‌بینی وجود دارد که فرد دچار وسواس نشود.با توجه به نکات فوق، تفاوت رفتار عادی و نرمال با وسواس گونه در رعایت نکات بهداشتی در این است که افراد بهنجار، با «دقت عقلایی» تنها برحسب نیازی که متخصصان بهداشتی اعلام می‌کنند، نکات بهداشتی را رعایت کرده و اجبار ذهنی بر انجام تمام و کمال نکات بهداشتی برای اطمینان بیشتر، احساس نمی‌کنند؛ اما افراد وسواسی به خاطر «دقت عقلی» کوچک‌ترین احتمالات را در نظر می‌گیرند و در نظر گرفتن این احتمالات، افکار مزاحم زیادی ایجاد می‌کند که فرد را با اضطراب بالایی مواجه می‌کند و تا مطابق با قواعد و اصول خاصی که فرد وسواسی را به اطمینان بیشتر می‌رساند بهداشت رعایت نشود، آرام نمی‌گیرد و بیش از یک ساعت در روز ازنظر ذهنی و عملی مشغول موضوعات وسواسی می‌شود و البته این حالت مشکلات فردی و اجتماعی عدیده‌ای ایجاد می‌کند.ممکن است افرادی باوجود زمینه ارثی یا شرایط محیطی در معرض وسواس باشند اما تابه‌حال به وسواس مبتلا نشده یا باوجود سابقه وسواس، درمان شده باشند، این افراد در این شرایط، بیشتر در معرض افکار مزاحم و اضطراب ناشی از آن خواهند بود. لذا این افراد برای مقابله باحالت‌های وسواسی لازم است گام‌های ذیل را بردارند: از «دقت عقلی» دوری کرده و به «دقت عقلایی» و نادیده گرفتن احتمالات کم‌اهمیت، بسنده کنند، از رفتارهای وسواسی که به‌صورت موقت و کاذب باعث کاهش اضطرابش می‌شود خودداری کرده و به‌جای آن اضطراب خود را از طریق خودآرام سازی با تنفس عمیق دیافراگمی و ریلکسیشن و تکنیک‌های توجه برگردانی کاهش دهند و درنهایت اگر نتوانستند با اضطراب و حالت‌های وسواسی کنار آیند حتماً به روانشناس دارای تخصص در درمان وسواس مراجعه کنند.