پدافند چیست؟

یک نت ـ پدافند چیست؟

به طور غریزی تمایل به ادامه حیات و حفظ بقاء در هر انسانی وجود دارد، به همین دلیل در طول تاریخ انسان برای دستیابی به ملزومات زندگی مانند غذا و انرژی مراتع و زمین های کشاورزی خود را گسترش داده و یا به جنگ با دشمنان متجاوز پرداخته است. در گذشته انسان از سلاح های دست ساز و ساده بر اساس دانش و فن آوری های آن زمان در نبرد با دشمن استفاده می کرد.

امروز با تحولات و پیشرفت های عظیم، تحولات شگرفی در در همه سطوح فناوری پدید آمده است. این تحولات در فناوری تسلیحاتی نیز به شدت تاثیرگذار بود. پیشرفت سریع علوم و فناوری نظامی در زمینه تولید انواع سلاح های آفندی توسط کشورهای پیشرفته موجب شده است تا بحث پدافند به ویژه دفاع غیر عامل توسط کشورها مورد توجه قرار گیرد.

چنانچه در این بخش از یک نت میخوانید پدافند در لغت به معنای دفاع در برابر هجوم دشمن و یا انجام عملیات رزمی برای پیشگیری از موفقیت دشمن است.براین اساس رعایت تمهیدات پیشگیرانه برای در امان نگه داشتن انسان ها از خطرات احتمالی،پاسداری از تمامیت ارزی، حکمیت ملی در هر شرایطی و در نهایت دفاع در مقابل تجاوز دشمن پدافند نامیده می شود.

کلمه پدافند از نظر واژه شناسی به دو قسمت "پد" و"آفند" تقسیم می شود. دافند کلمه متضاد آفند است که به معنی دفاع در برابر هجوم یا تک هوائی می باشد و شامل مجموعه اقداماتی برای جلوگیری از بمباران های هوائی و شکسته شدن حریم هوائی یک کشور می شود.

انواع پدافند

پدافند معمولا به دو نوع تقسیم می شود:

    پدافند عامل    پدافند غیر عامل

پدافند عامل:

به کار گیری سلاح های گرم، تجهیزات جنگی و تکنیک های جنگی در برابر دشمن به منظور دفاع از خود و از کار انداختن ابزار جنگی و نابودی آن. به عبارت دیگر هر اقدامی که با استفاده از وسایل و تجهیزات موجود جهت پیشگیری از هجوم دشمن، مقاومت از پیشروی آن و در نهایت انهدام نیروی دشمن انجام شود پدافند عامل نامیده می شود. در واقع منظور از پدافند عامل این است که با به کار گرفتن مستقیم سلاح گرم و ابزارهای جنگی اقدامات دشمن خنثی شود و یا اثر حملات نفوذی خرابکارانه، زمینی، هوایی، دریایی و عملیات تروریستی دشمن کاهش یابد.

پدافند غیر عامل:

مجموعه اقدامات غیر مسلحانه برای ارتقا پایداری ملی، کاهش آسیب پذیری، افزایش بازدارندگی، تداوم فعالیت های حیاتی و تسهیل مدیریت بحران در برابر اقدامات و تهدیدات نظامی دشمن پدافند غیر عامل نامیده می شود. پدافند غیر عمل در زمان صلح انجام می شود. یکی از مهمترین اهداف اجرای پدافند غیرعامل، کاهش آسیب پذیری زیر ساخت های حیاتی زندگی مردم و حفظ امنیت، آرامش و آسایش جامعه است که با یک برنامه ریزی و طراحی اصولی انجام می پذیرد.

اصول پدافند غیر عامل عباتند از :

    مکان یابی    استتار    اختفا    پوشش    پراکندگی    فریب    تفرقه و جداسازی    مقاوم سازی و استحکامات    اعلام خبر

اهداف پدافند غیر عامل:

     ارتقاء قابلیت بقا و حفظ کشور در شرایط بحران    کسب امنیت پایدار در توسعه و پایدار سازی زیرساخت های حیاتی کشور    توسعه کمی و کیفی نیروی انسانی متخصص     به حداقل رسانیدن تاثیر تهدیدات نظامی دشمن بر زیرساخت های حیاتی، حساس و مهم     تکمیل چرخه دفاعی کشور و تعامل مثبت با دفاع عامل و پدافند غیر عامل     کاهش مجموعه آسیب پذیری های کشور و نمایان نمودن اقتدار ملی ناشی از آن به عنوان یکی از مولفه های بازدارندگی     ایمنی سازی مراکز حیاتی، حساس و مهم     توسعه کمی و کیفی ظرفیت و توان اجرایی پدافند غیر عامل در بدنه مهندسی کشور     فرهنگ سازی و ایجاد باور عمومی در مورد تاثیر پدافند غیر عامل در کاهش آسیب پذیری     افزایش آستانه مقاومت ملی و تقویت مولفه های مقاومت در مقابل تهدیدات     نهادینه کردن رعایت اصول و ضوابط پدافند غیر عامل در طرح های توسعه منتهی به ایجاد مراکز طبقه بندی     تحقیق و پژوهش، تولید علم و فناوری و فرهنگ سازی و تبدیل آن به معارف عمومی

به طور کلی قدمت پدافند عامل و غیر عامل به اندازه ی تاریخ زندگی بشر است. با تشکیل و پیدایش تمدن های اولیه در جهان که اغلب با جنگ همراه بود، انسان هابا استفاده از وسایل اولیه دفاعی مانند سپر، برج، جوشن،شمشیر و نیزه از امنیت و جان قوم و قبیله خود دفاع می کردند. در آن زمان نیز ساخت دروازه های محکم و کندن چاه های عمیق و یا حفر خندق در اطراف شهر برای جلوگیری از حملات احتمالی و غافلگیرانه ی دشمن رواج داشت.

حضرت علی(ع) در جریان هجرت پیامبر اکرم (ص) با استفاده از شگردهای اختفا و فریب که از اصول پدافند غیر عامل است، مانع از دسترسی کفار به پیامبر شد.

پدافند همه جانبه چیست؟

مفهوم پدافند همه جانبه به عنوان دکترین دفاعی کشور جمهوری اسلامی ایران توسط امام خمینی (ره) و سپس مقام معظم رهبری فرمانده کل قوا مطرح گردیده است. ایده تاسیس بسیج از سال 1359 و توسعه آن و همچنین پایگاه های مقاومت در همه ارکان حکومتی و مردمی بر اساس پدافند همه جانبه است. پدافند همه جانبه یعنی یک کشور با تمام قوای نظامی و غیرنظامی خود در برابر انواع تهدیدات دفاع می کند.

تعریف پدافند همه جانبه در سایت اینترنتی Free Dictionary چنین آمده است:

«پدافند فقط در عرصه نیروهای نظامی خلاصه نمی شود بلکه پدافند باید توسط سازمان های دولتی، بخش خصوصی و همه شهروندان یک کشور انجام گردد.

ابعاد پدافند همه جانبه

    پدافند نظامی (Military Defense)    پدافند اجتماعی (Social Defense)    پدافند اقتصادی (Economic Defense)    پدافند شهری (Civil Defense) حفاظت از شهروندان در مقابل خطرات ناشی از حوادث مختلف و همچنین مشارکت دادن شهروندان در دفاع و محافظت از خود در برابر تهاجم و دیگر حوادث.    پدافند روانی (Psychological Defense)»