سخت گیری در ازدواج و تبعات آن

یک نت ـ متاسفانه شاهد این هستیم بعضی از خانواده‌های دختران در امر ازدواج، سختگیری‌های بیجا و توقعات مادی بالایی را از خواستگار دارند! از باب نمونه انتظار دارند که خواستگار در ابتدای جوانی، همان موقعیت و شرایط اقتصادی‌ را داشته باشد که آن‌ها پس از سال‌ها کار و تلاش به آن رسیده‌اند!

امام باقر (علیه‌السلام) در این باره فرمود: «مَن خَطبَ اِلیکُم فَرضیتُم دینَهُ وَ امانَتهُ فَزَوِّجوهُ اِلاّ تَفعَلوهُ تَکُن فِتنَةٌ فِی الاَرضِ وَ فَسادٌ کَبیرٌ؛ هرگاه کسی از دختر شما خواستگاری کرد و دینداری و امانتداری او را پسندیدید به او همسر دهید که اگر چنین نکنید، فتنه و فساد بزرگی در روی زمین پدید آید.»[1]این روایت شریف، یکی از اصول مهم در امر ازدواج است. صرف نظر از علایق و تعصّبات دینی، اثر عمل نکردن به این بیان نورانی را می‌توان در جامعه به وضوح مشاهده نمود و این سوال را مطرح کرد که واقعا چرا برخی توقعات مادی بالا و غیر منطقی، آن هم در این وضعیت بد اقتصادی کشور، بعضی افراد شرایط ازدواج را برای جوانان چنان سخت می‌کنند که درنهایت به ناامیدی از ازدواج ختم شده و باعث کج روی و رواج فساد و ناهنجاری آنان در جامعه می‌شود!؟اینکه جامعه در زمینه ازدواج گرفتار تفاخر و چشم و هم چشمی‌های مادی، مهریه و جهیزیه‌های آنچنانی و توقع داشتن ماشین و خانه مستقل از سوی خواستگار شده، جز اینکه تنها شرایط ازدواج را برای جوانان به امری غیرممکن تبدیل می‌کند، چیزی به دنبال نخواهد داشت که طبیعتا باید منتظر تبعات این سختگیری‌های بیجا در جامعه خود، با رواج ناامنی و فساد و ناهنجاری نیز باشیم.باتوجه به سالروز ازدواج امیرمومنان علی (علیه‌السلام) و حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) بی شک می‌توان نکات بسیار جالبی را از ازدواج آسمانی آن بزرگوارن آموخت ازجمله: ساده زیستی در تمام شئون زندگی جامعه به ویژه ازدواج؛ مراسم عروسی، مهریه،[2] تهیه جهیزیه و امکانات زندگی و خانه‌ای که این زوج آسمانی در آن سکونت کردند در ساده‌ترین شکل ممکن بود. خانه‌ای که آن دو بزرگوار، زندگی‌شان را در آنجا آغاز کردند یک منزل اجاره‌ای بود که از سوی یکی از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در اختیار آن‌ها قرار گرفت. اتفاقاً اتاقی که در اختیار حضرت علی (علیه‌السلام) و زهرای مرضیه (سلام‌الله‌علیها) قرار گرفت اتاق مطلوبی نبود و کف آن ناهموار بود و خود امیرمومنان کف آن را هموار و درست کرد.آنچه مسلم است، این است که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) خواستگاران متعددی داشت؛ خواستگارانی که از جهت مکنت و دارایی بسیار ثروتمند بودند. ابن شهر آشوب می‌نویسد: عبدالرحمان بن عوف و عثمان بن عفان که از ثروتمندان بزرگ بودند برای خواستگاری خدمت پیامبر خدا رسیدند. عبدالرحمان عرض کرد: یا رسول الله! اگر فاطمه (علیهاالسلام) را به من تزویج کنی، حاضرم یک صد شتر سیاه آبی چشم که بارهایشان پارچه‌های کتان اعلای مصری باشد و ده هزار دینار، مهریه‌اش کنم. عثمان نیز اظهار داشت: یا رسول الله من هم به همین مهر حاضرم و بر عبدالرحمان برتری دارم؛ زیرا زودتر مسلمان شده‌ام. پیغمبر اکرم از سخن آنان سخت خشمگین شد و برای آن که بفهماند به مال آن‌ها علاقه‌ای ندارد و داستان ازدواج، داستان خرید و فروش و مبادله ثروت نیست، مشتی سنگ ریزه برگرفت و به جانب عبدالرحمان پاشید و فرمود: تو خیال می‌کنی من بنده پول و ثروتم و بوسیله ثروت خودت بر من فخر و مباهات می‌کنی و می‌خواهی بوسیله پول ازدواج را بر من تحمیل کنی؟[3]بی شک سختگیری‌های مادی در زمینه ازدواج، هیچ تضمینی برای خوشبختی دختران نخواهد شد. بلکه آنچه می‌تواند تضمین کننده زندگی دختران و پسران جوان ما باشد، داشتن اخلاق و باورهای سالم و بهنجار است. همچنانکه آموزه‌های دینی به دو اصل اخلاق و دینداری در انتخاب همسر به شدت تاکید داشته است. به گونه‌ای که نبود هریک از این دو اصل در زندگی با وجود رفاه و آسایش مادی زندگی زوجین را سخت و طاقت فرسا می‌کند و منجر به نارضایتی کامل از زندگی مشترک می‌شود. لذا همین که جوان امروزی مسئولیت پذیر، اهل کار، تلاش و برنامه ریزی باشد و بتواند خانه‌ای را به صورت رهن یا کرایه تأمین نماید و از پس هزینه‌های زندگی برآید، کافی است و انتظار بیش از این، آن هم در این شرایط بد اقتصادی، یک خیال بافی و ظلم در حق آنان است.بنابراین اگر خانواده‌های دختران و پسران به این موارد و اصول و الگوهایی که اشاره شد توجه کنند و آن‌ها را در زندگی خود و فرزندانشان به کار گیرند، قطعا این اصول، ضامن خوشبختی دنیوی و اخروی زندگی خود و فرزندانشان خواهد شد، اما اگر از این اصول فاصله بگیرند و زندگی مشترک جوانان را بر پایه تکاثر، تفاخر، تبرّج، تجمل‌گرایی و اشرافی‌گری بنا نهند، زندگی آن‌ها آرامش و خوشبختی دائمی را به خود نخواهد دید و دیر یا زود دچار مشکل می‌شوند.

پی‌نوشت:[1]. میزان الحکمه، ج 9، ص 134.[2]. مهریه حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها)، زره‌ای بود از نوع بسیار محکم که آن را زره شمشیرشکن می‌گویند و آن از پوست دبّاغی نشده قوچ و یا پوست بُز ساخته می‌شود و ارزش این زره چهارصد و به نقلی پانصد درهم بوده است. [زندگانی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) / ترجمه ج 43 بحارالانوار، ص 358.][3]. مناقب ابن شهر آشوب، ج3، ص 345 / تذكرة الخواص، ص 306.