انواع تشنج، علائم و عوامل تاثیر گذار در بروز تشنج

تشنج چیست؟

تشنج‌ (كه‌ حمله‌ تشنجي‌ يا حمله‌ غش‌ هم‌ نام‌ دارد) شامل‌ انقباضات‌ غيرارادي‌ تعداد زيادي‌ از عضلات‌ بدن‌ است‌. اين‌ وضعيت‌ ناشي‌ از وجود يك‌ اختلال‌ در فعاليت‌ الكتريكي‌ مغز است‌. تشنج‌ها معمولاً منجر به‌ از دست‌ رفتن‌ يا اختلال‌ هوشياري‌ مي‌شوند.

علائم تشنج

نشانه‌هایی که از طریق آنها می‌توان دریافت فرد به صورت آنی دچار تشنج شده است به این قرار است:

• دست و پا زدن یا به بیان دیگر، بروز حرکات غیر‌ارادی در بعضی یا تمام اندام‌ها از علائم تشنج‌ است.

• در برخی موارد تشنج‌، باعث کم شدن سطح هوشیاری می شود.

• عدم شناسایی زمان یا مکان از دیگر علائم تشنج‌ است.

• تشنج‌ منجر به بیهوشی موقت می شود.

• در تشنج فرد قادر به پاسخگویی به سوالات افراد پیرامون خود نیست.

• خیرگی یا چرخیدن چشم‌ها به یک سمت از نشانه های تشنج است.

• احتمال دفع ناخواسته و غیرارادی ادرار نیز از علائم تشنج‌ می باشد.

علل تشنج

تشنج ناشي‌ از وجود يك‌ اختلال‌ در فعاليت‌ الكتريكي‌ مغز است‌

ο آسیب و ضربه به مغز از علل تشنج می باشد.

ο تومور مغزی می تواند باعث ایجاد بیماری تشنج شود.

ο صرع‌ یکی از علل تشنج است.

ο تغییرات متابولسیم و یا سوخت و ساز بدن که باعث مشکلات کبدی و کلیوی می شود از علل بروز تشنج است.

ο وجود عفونت در بدن (مانند عفونت مغز) از علل ایجاد تشنج است.

ο از عوامل موثر در ایجاد بیماری تشنج می توان به مصرف مواد مخدر و الکل اشاره کرد.

ο از دیگر دلایل تشنج  وجود بیماری مادرزادی از قبیل سندرم داون است.

ο سکته و بیماری آلزایمر نیز در ایجاد تشنج نقش دارند.

علائم تشنج ناشی از صرع

¤ عدم پاسخ به صورت لحظه ای

¤ ناتوانی در یادآوری آنچه اتفاق افتاده است.

¤ حرکات بدنی تند و سریع

¤ سفت شدن و تکان های ناگهانی بدن

انواع تشنج

تشنج دو نوع اصلي دارد:

1.تشنج partial (محدود – جزئي)

2.تشنج  generalize (گسترده)

تشنج های گسترده نسبت به تشنج محدود اثرات بيشتري روي مغز مي گذارند و در نتيجه تاثير بيشتري نيز بر روي عملكرد بدن دارند. در بعضي موارد تشنجات partial تبديل به نوع گسترده مي شوند.

1.تشنج partial (محدود – جزئي)

در تشنجات Partial ساده، شخص هوشیار است و می‌داند که تشنج نزدیک است

يك تشنج partial با افزايش شديد سيگنالهاي الكتريكي و فرستادن آنها از يك منطقه مغز شروع مي شود. به اين نوع تشنج نوع كانوني (focal) نيز گفته مي شود. از يك قسمت مغز شروع شده و سپس انتشار مي يابد. و دونوع مختلف دارد:

♦ تشنجات Partial ساده: این نوع تشنج با یک احساس یا علامت آگاه کنترل شروع می‌شود –حالتی به نام اورا ممکن است که تغییر و تقویت حس چشایی یا بویایی یا مشکلات گوارشی و یا احساس ترس و ... باشد. یا شامل حرکات پرش – احساس سوزش یا تغییرات احساسی و یا توهم باشد. شخص هوشیار است و می‌داند که تشنج نزدیک است.

♦ تشنج partial پيچيده : Complex Partial اين نوع تشنج هم ممكن است با اورا شروع شود و بيمار دچار كاهش سطح هوشياري و خيرگي مي شود و يا ممكن است كه دچار گيجي يا حركات خودبخودي و غير ارادي پشت سر هم شود مانند گزش پرش لب يا حركات gesturing و يا ممكن است دچار تغييرات شخصيتي و احساسي شود. در این نوع تشنج شخص ممكن است هوشيار باشد اما آگاه به تشنج نباشد يا دچار كاهش سطح هوشياري شود.

2.تشنج generalize (گسترده)

در تشنج آتونيك فرد تمام كنترل عضلات خود را از دست داده و به زمين مي خورد

اين تشنج كل مغز را تحت تاثير قرار مي دهد. انواع مختلفي دارد كه در زير توضيح داده مي شود:

◊ (صرع كوچك) Absence Seizures : اين تشنجات شامل از دست دادن مختص هوشياري است كه علائمي مانند خيره شدن و پلك زدن چشمها و حركات متعدد گوش و لب هاست.

◊ نوع تونيك – كلونيك: صرع بزرگ اين نوع شناخته شده ترين نوع صرع است و شخص هوشياري خود را از دست داده ممكن است زمين بخورد بدن سفت و لخت مي شود و شروع به لرزش مي كند و بازوها و پاها پرش ريتميك دارد. بيمار ممكن است زبان خود را گاز بگيرد و كنترل ادرار خود را از دست بدهد.

◊ تشنج ميلوكلونيك: در اين نوع تشنج پرش مختصري وجود دارد و معمولاً به صورت قرينه در هر دو طرف بدن رخ مي دهد.

◊ تشنج آتونيك (حملات سقوط): در اين نوع از تشنج فرد تمام كنترل عضلات خود را از دست داده و سقوط مي كند (به زمين مي خورد).

تشنج اولیه

- این تشنج ممکن است به علت صرع باشد، اما اغلب علت این تشنج مشخص نمی شود.

- این نوع تشنج معمولا قبل از 25 سالگی رخ می دهد.

- تشنج اولیه بیشتر در مردان رخ می دهد.

- تشنج اولیه ممکن است بر قسمتی از مغز و یا تمام مغز اثر بگذارد.

تشنج ناشی از اکلامپسی

تشنج ناشی از اکلامپسی در زنان باردار رخ می دهد

· این تشنج در زنان باردار رخ می دهد و به دلیل صرع و یا دیگر اختلالات مغزی نمی باشد.

·پره اکلامپسی و اکلامپسی را مسمومیت بارداری می گویند و علامت مشخص آن، فشار خون بالا می باشد.

·این تشنج باعث تکان و لرزش و تغییرات روحی مثل آشفتگی می گردد.

·تمامی تشنج ها چه ناشی از صرع باشند و چه از نوع غیرصرعی، باید درمان گردند. شناخت علت تشنج برای جلوگیری از بروز تشنج ضروری می باشد.

روش تشخيص تشنج چيست؟

مهم ترين روش تشخيص تشنج ابتدا شرح حال بيمار است و براي قطعي كردن نوع تشنج يا شرايط بيمار، نوار مغز و يا تصوير برداري مغزي به روش هاي ام آر آي يا سيتي اسكن و يا آزمايشات خون انجام مي شود و يا گاهی برای تشخیص تشنج بررسي مايع مغزي نخاعي لازم است.

درمان تشنج با دارو

برای درمان تشنج تجويز دارو با دوزهاي پائين شروع مي شود

اگر ارزيابي نشان دهد كه فردي مبتلا به صرع هست، بايد طبق يك درمان اوليه تحت درمان با داروهاي ضد صرع قرار بگيرد. اين داروها در بيشتر بيماران ميزان دفعات تشنج را كاهش داده يا موجب از بين رفتن حمله هاي تشنجي مي شود. با تجويز يك نوع داروي ضد صرع درمان تشنج شروع مي شود اگر موثر نباشد انواع ديگر داروها برای درمان تشنج امتحان مي شود و در صورت نياز مجموعه اي از داروهاي ضد صرع مورد استفاده قرار مي گيرد.

برای درمان تشنج تجويز دارو با دوزهاي پائين شروع مي شود و به مرور تا كنترل تشنجات افزايش يافته و با رسيدن به دوز هدف ثابت مي شود. دوز هدف (دوزي كه با آن مقدار تشنج قابل كنترل است)

پيشگيري از تحريكات مجدد

کم خوابی از عوامل موثر در تحریک تشنج می باشد

محركها عواملي هستند كه باعث تحريك تشنج مي شوند بيمار بايد سعي كند كه از آنها دوري كند. در ادامه دو نوع معمول و راههاي كنترل آنها گفته شده است:

كمبود خواب: کمبود خواب یکی عوامل موثر در تحریک تشنج می باشد. بيمار بايد مطمئن باشد كه خواب كافي دارد و اگر مشكل خواب دارد حتماً با پزشك در ميان بگذارد.

الكل و داروها: هرگز بدون نسخه پزشك از داروئي استفاده نكند و از پزشك در مورد اثرات مخرب الكل سوال كند.