چرا در محرم همه لباس سياه می‌پوشند؟
یک نت ـ عزادارى براى اباعبدالله (عليه السلام) يک عزادارى معمولى نيست ؛ بلکه تبديل به فرهنگ فراگير شده است. وقتى تبديل به فرهنگ شد، ديگر زمان و مکان نمى شناسد، از اين رو تا نسيم محرّم به مشام جان مي وزد خود به خود پوشيدن لباس عزا و سياه پوش کردن کوچه و خيابان ها و مساجد و تکيه ها شروع مي شود. البته در غير محرم نيز عزادارى براى امام حسين (عليه السلام) در فرصت هاى مناسب برگزار مي شود، شيعيان به دستور اولياى دين مخصوصاً به دستور امامان بعد از امام حسين (عليه السلام) براى زنده نگه داشتن اهداف امام حسين (عليه السلام )و فرهنگ عاشورا تلاش و کوشش مي کنند.
امام باقر(عليه السلام) در زمينه برپايى عزا در خانه‌ها براي امام حسين (عليه السلام) مي فرمايد: «بايد بر حسين (عليه السلام) ندبه و عزادارى و گريه کنيد و بر اهل خانه خود دستور دهيد که بر او بگريند . با اظهار گريه و ناله بر حسين(عليه السلام) مراسم عزادارى بر پا کنيد و يکديگر را با گريه و تعزيت در سوگ حسين (عليه السلام) ملاقات کنيد».[1]
رمز جاودانگى نهضت حسينى نيز زنده نگهداشتن و بزرگداشت شعاير بوده است. امام خميني فرمود: «الآن هزار و چهارصد سال است که با اين منبرها با اين روضه ها و با اين مصيبت ها و با اين سينه زنى ها (دين اسلام) را حفظ کرده اند».[2]
بنابراين پرداختن به عزاداري و ماتم قبل از رسيدن عاشورا و شهادت نيز پسنديده و مطلوب است.
علاوه بر اين ، کاروان امام حسين (عليه السلام ) روز دوم محرّم سال 61هجرى وارد کربلا شد، بعد از آن سپاه کوفيان به تدريج وارد شدند و عزا و مصيبت خاندان اهل بيت (عليه السلام) از همان زمان آغاز شد. يعني در واقع مصيبت و سختي خاندان اهل بيت (عليهم السلام ) ، مدتها قبل از عاشورا آغاز شده بود . سپس روز نهم (تاسوعا) کاروان امام (عليه السلام) را محاصره کامل کرده وروز دهم (عاشورا) آن بزرگوار و يارانش را به شهادت رساندند.
بنابراين چون اصل گرفتارى حضرت از دهه اول محرم آغاز شده است، پيروان حضرت از اوّل محرم عزادارى مى‌کنند.
هر چند مجالس عزاداري براي سيدالشهدا (عليه السلام) از زمان ائمه (عليهم السلام) برپا مي شده است.ولي با توجه به جو حاکم و شرايط آن دوران،اين مجالس غالباً بصورت مخفيانه و پوشيده از چشم حاکمان وقت صورت مي گرفته است.بعنوان نمونه وضعيت دوران امام باقر (عليه السلام) به گونه اي بود كه جلسات عزا بسيار سخت و دشوار برگزار مي شد. بني اميه روشي اتخاذ كرده بود كه از هر نوع حركت و برنامه اي كه در راستاي بيداري امت اسلام و افشاگري چهره ستمگران اموي باشد، جلوگيري گردد. به همين جهت امام باقر (عليه السلام) مجالس عزاداري را در خفا و با حضور افراد خاصي برگزار مي كردند و از شعراي معروف آن زمان دعوت مي نمودند تا اشعاري بسرايند. يكي از آن شاعران كميت بن زيد اسدي (م 126 ه ق) بود كه بيشتر شعرهاي خود را در مدح بني هاشم و يادآوري مصايب آل رسول ( صلي الله عليه و آله و سلم)می سرود.
در يكي از مجالس عزا با حضور امام باقر (عليه السلام)، كميت شعر مي خواند، امام به او فرمودند: «اگر سرمايه اي داشتيم در پاداش اين شعر كميت، به او مي بخشيديم. امّا جزاي تو همان دعايي است كه رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) درباره حسان بن ثابت شاعر معروف صدر اسلام فرمودند كه همواره به خاطر دفاع از ما اهل بيت مورد تأييدات فرشته روح القدس خواهي بود.»
ائمه (عليهم السلام)علاوه بر اينکه خود به برپايي مجلس عزاداري سيدالشهدا(عليه السلام) اقدام مي کردند،با بيان فضيلت و اجر و ثواب عزاداري براي امام حسين(عليه السلام)شيعيان را به برپايي اينگونه مجالس ترغيب مي کردند.
امام صادق عليه السّلام به مسمع بن عبدالملک فرمودند: آيا مصائب آن جناب (امام حسين عليه السّلام) را ياد مي‌کني؟عرض کرد: بلي والله مصائب ايشان را ياد کرده و گريه مي‌کنم.حضرت فرمودند: آگاه باش که خواهي ديد در وقت مردن پدران مرا که به ملک الموت وصيت تو را مي‌کنند که سبب روشني چشم تو باشد.همچنين فرمودند: اي مسمع گريه بر احوالات حسين (عليه السّلام) سبب مي‌شود که ملک الموت بر تو مهربان‌تر از مادر گردد.گريه بر حضرت اباعبدالله الحسين (عليه السّلام) باعث راحتي در قبر، فرحناک و شادان شدن مرده، شادان و پوشيده بودن او در هنگام خروج از قبر است در حالي که او مسرور است فرشتگان الهي به او بشارت بهشت و ثواب الهي را می‌دهند.اجر و مزد هر قطره آن اين است که شخص هميشه در بهشت منزل کند.(3)همچنين روايت شده است: هر کس بنشيند در مجالسي که در آن به امر ائمه عليهم السّلام پرداخته شده و ذکر مصائب آنان است دل او نمي‌ميرد در آن روزي که دل‌ها مي‌ميرند. (4)اين سفارشات و تأکيدات ائمه معصومين(عليهم السلام) سبب گرديد تا شيعيان و محبان اهل بيت(عليهم السلام)در طول تاريخ با وجود همه سختگيريها و مشکلاتي که حاکمان ضد شيعي براي مقابله با اينگونه مجالس اعمال مي کردند،نسبت به اقامه مجالس عزا اهتمام ورزيده و سختي هاي زيادي را به جان بخرند.اقامه مجالس عزاداري براي سيدالشهدا(عليه السلام) هميشه با سختگيري حاکمان مواجه بود تا اينکه دولت شيعي آل بويه تشکيل شد. از نظر تاريخي آغاز عزاداري در دهه اول محرم آن هم به صورت فراگير همانند عزاداري امروزه را مي توان در عصر معزالدولهء ديلمى ازسلسله آل بويه دانست .(5)معزالدّولة اولين کسى است که فرمان داد مردم شيعهء بغداد در دههء اوّل محرم براى حضرت امام حسين (عليه السلام) سياه بپوشند و بازار را سياهپوش کنند و در روز عاشورا دکّان ها را ببندند و از طباخى جلوگيرى کنند و تعطيل عمومى نمايند. اين مراسم در تمام کشورهاى اسلامى از جمله ايران تا اوايل سلطنت سلجوقيان معمول بود و تا به امروز ادامه دارد.(6)علاوه بر اين عزاداريهاي پيش از عاشورا، مقدمه ورود در عزاداري روز عاشورا است. اصل عزاداري براي اباعبداللَّه الحسين (عليه السلام) از دستورات و مستحبات اكيد شرع مقدس است؛ اما شكل، نحوه و زمان آن، از عادات و رسوم عرف و مردم تأثير ميپذيرد. به عنوان مثال در بعضي مناطق، عزاداري براي حضرت از روز هفتم آغاز شده و تا سوم شهادت امام (عليه السلام)ادامه دارد و در بعضي مناطق عزاداري از اول محرم تا روز عاشورا برقرار است. در بعضي مناطق نيز، روضههاي مستمر در مواقع مختلف سال به ويژه از اول محرم تا آخر ماه صفر ادامه دارد.
تمامي اين اشكال و صورتها، خوب است و اشكالي ندارد. بنابر آنچه گفته شد، مراسم عزاداري و سالگرد درگذشتگان، بستگي به فرهنگ و آداب مردم دارد كه به طور معمول، مراسم سالگرد را در شب قبل ميگيرند و از آنجا كه رحلت و شهادت در سالهاي قبل، اتفاق افتاده، در هر صورت مراسم و عزاداريها در هر زمان انجام شود، بعد از واقعه خواهد بود.-----------------------------پي نوشت:1ـ جواد محدثى ، فرهنگ عاشورا، ص 312، به نقل از کامل الزيارات ، ص 175.2ـ همان، ص 313..3ـ بحارالانوار، ج44، ص289 و کامل الزيارات باب32، ص101.4ـ بحارالانوار،پيشين،ص 278، امالي صدوق ،مجلس 17 ،ص685ـ مرتضى مطهرى ، مجموعه آثار، ج 17 ص 946ـ جواد محدّثى ، فرهنگ عاشورا، ص 313 با تلخيص.
منبع : انجمن گفتگوی دینی
افزودن دیدگاه جدید