معنای لغوی تاسوعا و عاشورا چيست؟

یک نت ـ «تسع» در عربي به معناي نٌه و تاسع و تاسوعا به معناي نهم مي باشد. چنانكه «عشر» به معناي ده و عاشورا به معناي دهم مي باشد.

اطلاق كلمه «عاشورا» بر دهم ماه محرم، پس از به شهادت رسيدن حضرت امام حسين( عليه السلام) و ياران آن حضرت، صورت پذيرفته است و در دوره پيش از اسلام بر دهم ماه محرم عاشورا نمي‏گفتند.كاروان اباعبدالله الحسين (عليه السلام) در روز دوم محرم به سرزمين مقدس كربلا فرود آمد و تا روز عاشورا در آن سرزمين بودند به لحاظ آن كه حوادث مهم كربلا در روز نهم و دهم ماه محرم الحرام اتفاق افتاد اين دو روز را برجسته تر نموده و به نام تاسوعا و عاشورا يعني روز نهم و دهم محرم الحرام ناميدند.

ابن اثير در كتاب «نهايه» مي‏‌گويد: «عاشورا يك اسم اسلامي است» و ابن دريد مي‏گويد: «عاشورا يك اسم اسلامي» است و در دوره جاهليت به اين نام معروف نبود. (1)

در «مجمع البحرين» نيز آمده است: «عاشورا يك اسم اسلامي است» آنچه پيش از به شهادت رسيدن حضرت امام حسين (عليه السلام) بود اين بود كه هم پيامبر اسلام( صلي الله عليه و آله و سلم) و هم حضرت علی (عليه السلام) شهادت امام حسين (عليه السلام) را در كربلا پيشگويي كرده بودند و حتي امام حسين (عليه السلام) نيز شهادت خود را پيشگويي كرده بود و به برخي از پيامبران پيشين (عليهم السلام) هم شهادت آن حضرت وحي شده بود.(2)ولی پيش از اسلام دهم محرم را عاشورا نمي‏گفتند. ولي پس از آنكه حضرت امام حسين( عليه السلام) در كربلا به شهادت رسيد، آن روز در ميان مردم به روز عاشورا معروف گرديد و شيعيان علي( عليه السلام) آن روز را روز عزا و عزاداري قرار دادند و در مقابل آنان بني اميه و پيروانشان آن روز را روز جشن و سرور قرار دادند و به تدريج دشمنان شيعه درباره عاشورا احاديثي ساختند تا آن روز را با فضيلت نشان بدهند در حالي كه آن روز، روز غم و اندوه است و روز مصيبت است، روزي است كه بهترين انسان را كشته‏اند، جگر رسول خدا را پاره كرده‏اند و زنان و كودكان پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) را به اسارت برده‏اند، آيا اينگونه روز مي‏تواند روز مباركي باشد؟!

شيخ عباس قمي در مفاتيح الجنان می‌گويد:روز دهم ماه محرم روز شهادت امام حسين است، روز مصيبت و حزن ائمه اطهار و شيعيان آنان است و شايسته است كه شيعيان در اين روز مشغول كارهاي دنيوي نگردند و مشغول گريه و نوحه باشند و زيارت عاشورا بخوانند.

شيخ عباس قمي به نقل از نويسنده «شفاء الصدور» مي‏گويد: بني اميه روز عاشورا را مبارك مي‏دانستند: در اين روز براي خود خريد مي‏كردند و خريد را در آن روز سنّت خود كرده بودند، آنان در اين روز مراسم عيد بر پا مي‏كردند، آن روز را روزه مي‏گرفتند و در آن روز طلب حوائج را مستحب مي‏دانستند و براي همين درباره روز عاشورا فضايل و مناقبي ساخته‏اند و حتي دعائي هم درباره آن درست كرده‏اند كه اولش اين است: يا قابل توبة آدم يوم عاشورا، يا رافع ادريس الي السماء يوم عاشورا، يا مسكّن السفينة يوم عاشورا يا غياث ابراهيم من النار يوم عاشورا. اينها را ساخته‏اند. تا امر، مشتبه شود. آنان در سخنرانيهاي خود مي‏گويند: هر نبيّ وسيله و شرفي دارد و در روز عاشورا، اين شرف زياد مي‏شود مانند خاموش كردن آتش نمرود براي ابراهيم، قرار گرفتن سفينه نوح به كوه جودي، غرق ساختن فرعون در دريا و نجات حضرت موسي از دست فرعون، نجات حضرت عيسي از دست يهوديان.

شيخ عباس قمي در ادامه مي‏گويد: شيخ صدوق از ميثم تمار نقل كرده كه ميثم تمّار گفت: اين امت پيامبر، فرزند پيغمبر خود را مي‏كشند و روز عاشورا را كه فرزند پيغمبر را كشته‏اند، روز مبارك قرار مي‏دهند و اين كار شدني است و خواهد شد. راوي مي‏گويد: به ميثم گفتم: چگونه آن روز را روز مبارك قرار مي‏دهند؟ گفت: آنان در فضيلت آن حديث وضع مي‏كنند و مي‏گويند: روز عاشورا روزي است كه خداوند توبه آدم را پذيرفته است با اينكه توبه آدم در ذي حجه پذيرفته شده است، آنان مي‏گويند: در عاشورا، يونس از شكم ماهي نجات يافته است، در حالي كه در ذي قعده از شكم ماهي نجات يافته است، مي‏گويند: روز عاشورا روزي است كه سفينه نوح در كوه جودي قرار گرفت در حالي كه روز هيجدهم ذي حجه در كوه قرار گرفت و آنان مي‏گويند: روز عاشورا دريا براي موسي شكافته شد در حالي كه در ربيع الاول شكافته شده بود. (3)

----------------------پي نوشتها:(1). الصحيح من سيرة النبي، ح 3، ص 106، چاپ جامعه مدرسين.(2). بحارالانوار، ج 44، ص 223 و ص 250.(3). مفاتيح الجنان، ص 476، اعمال روز عاشورا، چاپ اول، انتشارات فاطمه زهرا.

منبع : انجمن گفتگوی دینی