آیا هنگام خواب، روح از بدن جدا می‌شود؟

یک نت ـ با آنکه هنگام خواب، روح از بدنمان جدا می‌شود پس چگونه هنوز زنده‌ایم؟

جداشدن روح از بدن هنگام خواب چگونه است؟ اگر روح جدا شود چگونه ما زنده‌ایم؟ اگر ما زنده‌ایم چرا روحمان در بدنمان نیست؟ اگر خدا اجازه بازگشت روح به جسم را ندهد شخص می‌میرد پس در اینجا عزرائیل چه می‌کند؟ مگر او مامور قبض روح نیست؟

انسان ترکیبى از روح و جسم است؛ روح گوهرى است غیر مادى که ارتباط آن با جسم مایه نور و حیات آن است.[1] اما باید توجه داشت روح یا نفس انسان دارای مراتب و درجات است.[2] در حالت مرگ تقریباً[3] تمام مراتب روح از بدن جدا می‌شود؛ اما در حالت خواب برخی از مراتب روح در بدن باقی است. در برخی از روایات، مرتبه‌ای از انسان که در حالت خواب در بدن می‌ماند «روح» نامیده شد و مرحله‌ای از آن که از بدن جدا می‌شود «نفس» گفته شد.[4]

به بیان دیگر رابطه روح با جسم به هنگام خواب به حداقل می‌رسد و بسیارى از پیوندهاى این دو قطع می‌شود، اما نه آن‌چنان‌که رابطه به کلى قطع شود، بنابر این روح نسبت به بدن داراى سه حالت است:

1. ارتباط تام(حالت حیات و بیدارى)، 2. ارتباط ناقص(حالت خواب)، 3. قطع ارتباط به طور کامل(حالت مرگ).

به همین جهت «خواب» چهره ضعیفى از«مرگ» است، و «مرگ» نمونه کاملى از «خواب» است.[5]

از آن جهت که خواب و مرگ در اصل انقطاع روح از بدن، مشترک‌اند، در برخی آیات قرآن خواب و مرگ کنار هم آمدند: «خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می‌کند، و ارواحى را که نمرده‌‏اند نیز به هنگام خواب دریافت می‌کند».[6]

اما در مورد نقش عزرائیل در قبض ارواح رجوع کنید به پاسخ: 1075.

[1]. ر. ک: 28610، 2250.

[2]. ر. ک: 4153 و 2332.

[3]. برای اطلاع بیشتر و دلیل این‌که گفتیم «تقریبا»، رجوع کنید به پاسخ: 61643.

[4]. «عن ابی جعفر (ع) قال ما من احد ینام الا عرجت نفسه الى السماء و بقیت روحه فی بدنه و صار بینهما سبب کشعاع الشمس فان اذن الله فی قبض الارواح اجابت الروح النفس و اذا اذن الله فی رد الروح اجابت النفس الروح». طبرسى فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج 8؛ ص 781، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[5]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، ج ‏19، ص 477 - 479، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، 1374ش.

[6]. زمر، 42.