تابستان فصل مسمومیت های غذایی

یک نت ـ فصل مسمومیت های غذایی از راه رسید

گردش فصل ها و تغییرات آب و هوا گاهی با بروز بیماری های مختلفی همراهند که با نام بیماری های فصلی شناخته می شوند. اواخر فصل بهار و تابستان به دلیل افزایش دمای هوا با بیماری هایی همچون گرمازدگی، مسمومیت های غذایی، عفونت های روده، اسهال و استفراغ همراه است.  این بیماری ها به ویژه در گروه های آسیب پذیر از جمله سالمندان و کودکان شایع ترند. از آنجا که بهترین دمای رشد میکروارگانیسم های مسمومیت زا در دمای بالا می باشد، در ماه های گرم سال خطر مسمومیت بیشتر از سایر ماه های سال است.    

علل مسمومیت

به عقیده متخصصان، ویروس‌ها ، باکتری ها و انگل ها عوامل عمده بروز مسمومیت های غذایی و اسهال و استفراغ هستند که از طریق مواد غذایی فاسد و آلوده به بدن منتقل می شوند. مسمومیت های غذایی گرچه در نگاه اول ساده به نظر می رسند اما در مواردی می توانند با خطرات جدی همراه بوده و یا حتی کشنده باشند. عدم رعایت نکات بهداشتی در تهیه، توزیع و مصرف موادغذایی و به ویژه سهل انگاری در نگهداری صحیح موادغذایی مهم‌ترین عامل بروز مسمومیت‌های غذایی است. بیشترین مسمومیت ها در اثر پخت ناکافی مواد غذایی به خصوص گوشت ها، حرارت ناکافی در گرم کردن غذاهای سرد شده، استفاده از کنسروها وغذاهای آماده آلوده یا فاسد، مصرف تخم مرغ خام یا نیم پز (عسلی)، استفاده از لبنیات غیر پاستوریزه و مصرف آب های آلوده رخ می دهد. این عوامل به ویژه در سفرها بیشتر مشاهده می شوند.

علایم مسمومیت

مسمومیت های غذایی اغلب با عوارضی همچون  اسهال، دل درد، تهوع، استفراغ، کاهش آب بدن، خشکی مخاط، افت فشارخون، بی حالی و ضعف، تب و لرز و سردرد بروز می کنند. این علایم معمولا نیم تا سه ساعت پس از مصرف آب یا غذای آلوده ایجاد می شوند. در برخی از مسمومیت های غذایی نیز چند هفته بعد از مصرف غذای آلوده علایمی همچون خواب آلودگی، فلج اندام ها، فراموشی، بی حسی و گزگز دست و پا، تشنج و حملات عصبی بروز می كند که ناشی از تاثیر سموم بر سیستم عصبی بدن می باشد.  یکی از خطرناک ترین عوارض مسمومیت های شدید از دست رفتن مایعات بدن می باشد که کاهش شدید فشارخون و در صورت عدم درمان، مرگ بیمار را به دنبال خواهد داشت.

پیشگیری از مسمومیت

•    اولین و مهم ترین گام در پیشگیری از مسمومیت های غذایی، رعایت بهداشت فردی (شستشوی مکرر دست ها) و بهداشت مواد غذایی است.

•    در هنگام خرید محصولات غذایی به تاریخ انقضا، شرایط نگهداری محصول در فروشگاه، تغییر ظاهر، طعم، رنگ و بوی ماده غذایی دقت کنید.

•    قبل از مصرف میوه ها و سبزیجات، آنها را به دقت و با مایع ضد عفونی ویژه میوه و سبزی شستشو دهید.

•    غذاهای مانده را قبل از مصرف کاملا گرم نمایید.

•    مواد غذایی را به مدت طولانی خارج از یخچال یا فریزر نگهداری نکنید.

پیشگیری از مسمومیت در سفرها

اگر قصد سفر دارید برای پیشگیری از ابتلا به مسمومیت های غذایی موارد زیر را به خاطر بسپارید:

آب: یکی از مهم ترین نکاتی که باید در سفر به یاد داشته باشید، آب سالم و بهداشتی است. اگر در طول مسیر و مقصد دسترسی به آب سالم نداشته باشید، احتمال ابتلا به بیماری های عفونی به ویژه در کودکان و سالمندان بسیار بالاست. اگر به سلامت و پاکیزگی آب اطمینان نداشتید، از نوشیدن آن جدا خودداری کنید. اگر می توانید به میزان کافی آب سالم به همراه خود ببرید و اگر حمل آب برایتان مقدور نیست حتما از آب معدنی استفاده کنید. اگر فرزندتان کوچک است همیشه برای او آب جوشیده سرد همراه داشته باشید. اگر در شرایط خاصی بدون آب ماندید و دسترسی به آب سالم ممکن نبود، ابتدا آب را بجوشانید و بعد از سرد شدن مصرف کنید. در ضمن دقت کنید که برای شستشوی دست ها، میوه و سبزی نیز باید از آب سالم استفاده کنید.

غذا: بهترین کار این است که برای طول مسیر، در منزل غذا تهیه کرده و به همراه خود ببرید و تا حد امکان از رستوران های بین راهی استفاده نکنید. نان و پنیر و گوجه فرنگی و خیار، نان و پنیر و گردو، تخم مرغ کاملا پخته شده  به همراه سبزیجات و غذاهای ساده مانند کتلت، کوکو و ساندویچ مرغ انتخاب های مناسبی برای سفر هستند.یادتان باشد غذاها را برای مسافرت‌های فصل گرم، نیم‌پز نكنید، بلكه آن‌ها را خام یا پخته همراه خود ببرید. میكروب‌ها در غذاهای نیم پز به خوبی رشد می‌كنند و احتمال بروز مسمومیت را افزایش می دهند. همچنین میكروب‌ها در محیط مرطوب به خوبی رشد می‌كنند، بنابراین اگر قصد مصرف ساندویچ دارید، بهتر است مواد غذایی را از ابتدای سفر، لای نان قرار ندهید بلكه ظرف نان و مواد غذایی دیگر مانند گوجه، كاهو، كتلت یا كوكو را جدا کنید و در زمان صرف غذا ساندویچ ها را درست کنید. برای خنک نگه داشتن مواد غذایی می‌توانید از فلاكس‌های اسفنجی مخصوص خنك نگهداشتن مواد غذایی استفاده كنید و یا در یك نایلون بزرگتر قالب‌های یخ و در نایلونی كوچك تر، مواد غذایی را قرار دهید. این كار باعث می‌شود كه مواد غذایی تا چند ساعت خنك و سالم باقی بمانند. اگر قصد دارید در طول سفر از غذاهای کنسرو شده استفاده کنید، به یا داشته باشید کنسروها باید قبل از باز شدن به مدت 20 دقیقه در آب جوشانده شوند.

اگر مجبور شدید به رستوران بروید دقت کنید که غذاهای گوشتی مخلوط مانند همبرگر، کباب کوبیده و یا خورش سفارش ندهید چون کیفیت ترکیبات این غذاها به آسانی قابل رویت نیست و در ضمن گوشت چرخ شده بسیار فسادپذیر است. اگر از کباب ها انتخاب کردید دقت کنید که همه جای گوشت کاملا پخته شده باشد و بخش میانی آنها صورتی یا قرمز رنگ نباشد. بهتر است از خوردن سالاد در رستوران نیز صرف نظر کنید.

غذاهای سرو شده در هواپیما، قطار و اتوبوس نیز باید مورد توجه قرار گیرند. غذاهایی که در هواپیما سرو می شوند به دلیل کنترل و نظارت بر کیفیت آنها معمولا از نظر بهداشتی سالم تر از غذاهای سرو شده  در اتوبوس و قطار هستند. اما این غذاها برای بیماری های مختلف از جمله دیابت، پرفشاری خون و ... مناسب نیستند، پس در مصرف آنها احتیاط کنید. درمورد غذاهای سرو شده در قطار و اتوبوس نیز به دلیل خطر آلودگی باید مراقب بود. در طول سفر از خوردن خوراکی های نا سالم به ویژه شیر و کره و پنیر محلی، سرشیر، خامه باز و به طور کلی لبنیات غیر پاستوریزه خودداری کنید. لبنیات غیر پاستوریزه با خطر ابتلا به بیماری تب مالت همراه هستند، پس احتیاط را فراموش نکنید.

درمان مسمومیت     

در صورت بروز اسهال و استفراغ  شدید، وجود خون در مدفوع و تب بالا یا در مواردی که علایم مسمومیت بیش از یک روز طول بکشد، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. اولین اقدام درمانی در موارد شدید مسمومیت، جبران آب و الکترولیت‌های از دست رفته از طریق تزریق سرم و یا تجویز محلول او آر اس است. در برخی از موارد از آنتی بیوتیک ها نیز برای مقابله با عامل عفونی استفاده می شود. به یاد داشته باشید که این اقدامات باید حتما تحت نظر پزشک انجام گیرد، بنابراین از خود درمانی و استفاده خودسرانه از داروها بپرهیزید. در بیشتر موارد، علایم مسمومیت غذایی ظرف 2 تا 3 روز رفع می شوند. پزشکان توصیه می کنند در این مدت به میزان کافی از مایعات استفاده کنید و مراقب رژیم غذایی خود باشید. نوشابه و آبمیوه های صنعتی كه مقدار زیادی قند دارند، گزینه های مناسبی برای تامین مایعات بدن نیستند. بهتر است از آب، چای کمرنگ، آبمیوه های طبیعی، شربت های خانگی کم شیرین و دوغ پاستوریزه بدون گاز استفاده کنید. تا بهبودی کامل از مصرف میوه ها و سبزیجات خام، غذاهای حجیم، سنگین، چرب و شیرین نیز خودداری کنید. استفاده از غذاهای ساده مانند برنج کته، مرغ آب پز یا بخارپز به همراه ماست پاستوریزه کم چرب به روند بهبودی بیمار کمک می کنند.

منبع: سیمرغ