پیله دوزی چیست

یک نت ـ هنر پیله دوزی

هنر پیله دوزی, دوختهاي تزئيني

به طور كلي پيله دوزي به نوعي از دوختهاي تزئيني اطلاق مي شود كه در آن قطعات بريده شده پيله به همراه: مليله، سرمه،منجوق، پولك و سنگ بكار رفته باشد.ين دوخت مثل دوختهاي تزئيني ديگر، از سابقه كهني برخوردار مي باشد ولي اينكه دقيقا در چه تاريخي بكار گرفته شده مشخص نمي باشد آنچه مسلم است در دوره اشكانيان اين دوخت به همراه ديگر دوختهاي تزئيني توجه خاصي مبذول مي شد همچنانكه دنباله اين رواج را در دوران صدر اسلام بخصوص دوران سلجوقي و مغول در روي پرده هاي خانه خدا و ديگرتابلوهاي ديواري مي بينيم. ماركوپولو در دوران مغول از تعدد دوختهاي تزئيني ياد مي كند كه پيله دوزي و زغره دوزي نيز جزو آنهاست.

شاردن در سياحتنامه خود از توجه خاص سران دولت صفوي به برجسته دوزي ها ياد مي كند و در سفرنامه خود از اين رودوزي بعنوان يك دوخت زيبا و قابل توجه نام مي برد.آثار باقيمان ده در موزه هاي ايران و خارج بخصوص موزه هاي: ارمتياژ و متروپوليتن نيويورك از مجد و شكوه اين دوخت دردوران افشاريه، زنديه و قاجاريه حكايت مي كنند و شهرهاي اروميه، تبريز، اصفهان، كاشان، تفت مهريز، يزد، رشت و تهران ازمراكز آن به حساب مي آمدند. اين دوخت در حال حاضر از رونق گذشته برخوردار نمي باشد. طرحهايي كه در پيله دوزي بكار مي رود بيشتر شامل: پرندگان، گل و بوته و گلهاي حاشيه اي مي باشد.ا

از اين دوخت بيشتر براي تزئين تابلوها و يقه و سمبوسه لباس استفاده مي نمايند. از مواد مورد نياز در اين دوخت مي توان به پارچه (بيشتر مخمل، ماهوت يا ساتن سرمه اي يا مشكي اسم برد)،پيله الوان يا خود رنگ، سرمه ساده، الماسي طلايي يا نقرهاي، بلرسنت، سرمه اي مات، مرواريد كروي يا اشكي يا گندمي، چسب سرد مايع، نخ محكم، پشم شيشه جهت برجست نمودن،منجوق و پولك اشاره كرد. 

براي برش پيله ابتدا الگوي مرود نظر را روي كاغذ برش داده آن را روي پيله گذارده و خطوط دور آنرا با مداد كشيده و بعد دور انرا با قيچي مي برند تا الگوي فوق از پيله بدست آيد سپس وسط دو جدا پيله را از هم باز مي كند كه پيله نازكتر شود پس از تهيه تمام برشهاي لازم از پيله، آنها را مطابق طرح روي پارچه قرار داده و بوسيله سوزن و نخ در قسمت روي پيله با استفاده از مليله و گاهي مرواريد و منجوق بخيه مي زنند. بايد توجه داشت كه هنگام استفاده ازمليله و مرواريد، مليله در قسمتهايي از طرح قرار گيرد كه نه تنها لطمه اي به طرح نزند بلكه جلوه بيشتري به آن بدهد. 

براي دوخت پيله برجسته بايستي در زير برشهاي پيله پنبه گذاشته شود انواع دوختهايي كه در پيله دوزي بكار مي روند عبارتند از: ساقه دوزي با سرمه، دوخت بس، مرواريد دوزي.