پیامدهای ناگوار در ازای سختگیری در ازدواج

یک نت ـ متأسفانه شاهدیم که بعضی از خانواده‌های دختران در امر ازدواج، سختگیری‌های بیجا و توقعات مادی بالایی را از خواستگار دارند! از باب نمونه انتظار دارند که خواستگار در ابتدای جوانی، همان موقعیت و شرایط اقتصادی‌ را داشته باشد که آن‌ها پس از سال‌ها کار و تلاش به آن رسیده‌اند!امام باقر(علیه السلام) در این‌باره فرمود: «مَن خَطبَ اِلیکُم فَرضیتُم دینَهُ وَ امانَتهُ فَزَوِّجوهُ اِلاّ تَفعَلوهُ تَکُن فِتنَةٌ فِی الاَرضِ وَ فَسادٌ کَبیرٌ؛ هرگاه کسی از دختر شما خواستگاری کرد و دین‌داری و امانتداری او را پسندیدید به او همسر دهید که اگر چنین نکنید، فتنه و فساد بزرگی در روی زمین پدید آید.»[۱]این روایت شریف، یکی از اصول مهم در امر ازدواج است. صرف نظر از علایق و تعصّبات دینی، اثر عمل نکردن به این بیان نورانی را می‌توان در جامعه به وضوح مشاهده کرد و این سؤال را مطرح کرد که واقعا چرا برخی توقعات مادی بالا و غیر منطقی، آن هم در این وضعیت بد اقتصادی کشور، بعضی افراد شرایط ازدواج را برای جوانان چنان سخت می‌کنند که در نهایت به ناامیدی از ازدواج ختم شده و باعث کج‌روی و رواج فساد و ناهنجاری آنان در جامعه می‌شود!؟اینکه جامعه در زمینه ازدواج گرفتار تفاخر و چشم و هم‌چشمی‌های مادی، مهریه و جهیزیه‌های آن‌چنانی و توقع داشتن ماشین و خانه مستقل از سوی خواستگار شده، جز اینکه تنها شرایط ازدواج را برای جوانان به امری غیر ممکن تبدیل می‌کند، چیزی به دنبال نخواهد داشت که طبیعتا باید منتظر تبعات این سختگیری‌های بیجا در جامعه خود، با رواج ناامنی و فساد و ناهنجاری نیز باشیم.با توجه به سالروز ازدواج امیرمومنان علی(علیه السلام) و حضرت زهرا(علیها السلام) بی‌شک می‌توان نکات بسیار جالبی را از ازدواج آسمانی آن بزرگواران آموخت از جمله: ساده‌زیستی در تمام شئون زندگی جامعه به ویژه ازدواج؛ مراسم عروسی، مهریه،[۲] تهیه جهیزیه و امکانات زندگی و خانه‌ای که این زوج آسمانی در آن سکونت کردند در ساده‌ترین شکل ممکن بود. خانه‌ای که آن دو بزرگوار، زندگی‌شان را در آنجا آغاز کردند یک منزل اجاره‌ای بود که از سوی یکی از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ) در اختیار آن‌ها قرار گرفت. اتفاقاً اتاقی که در اختیار حضرت علی(علیه السلام) و زهرای مرضیه(علیها السلام) قرار گرفت، اتاق مطلوبی نبود و کف آن ناهموار بود و خود امیرمومنان کف آن را هموار و درست کرند.مسلم است که حضرت زهرا(علیها السلام) خواستگاران متعددی داشت؛ خواستگارانی که از جهت مکنت و دارایی بسیار ثروتمند بودند. ابن شهر آشوب می‌نویسد: عبدالرحمان بن عوف و عثمان بن عفان که از ثروتمندان بزرگ بودند برای خواستگاری خدمت پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) رسیدند. عبدالرحمان عرض کرد: یا رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) ! اگر فاطمه(علیها السلام) را به من تزویج کنی، حاضرم یک صد شتر سیاه آبی‌چشم که بارهایشان پارچه‌های کتان اعلای مصری باشد و ۱۰ هزار دینار، مهریه‌اش کنم. عثمان نیز اظهار داشت: یا رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) من هم به همین مهر حاضرم و بر عبدالرحمان برتری دارم؛ زیرا زودتر مسلمان شده‌ام. پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) از سخن آنان سخت خشمگین شد و برای آن که بفهماند به مال آن‌ها علاقه‌ای ندارد و داستان ازدواج، داستان خرید و فروش و مبادله ثروت نیست، مشتی سنگ‌ریزه برگرفت و به جانب عبدالرحمان پاشید و فرمود: تو خیال می‌کنی من بنده پول و ثروتم و به وسیله ثروت خودت بر من فخر و مباهات می‌کنی و می‌خواهی به وسیله پول ازدواج را بر من تحمیل کنی؟[۳]بی‌شک سختگیری‌های مادی در زمینه ازدواج، هیچ تضمینی برای خوشبختی دختران نخواهد شد. بلکه آنچه می‌تواند تضمین‌کننده زندگی دختران و پسران جوان ما باشد، داشتن اخلاق و باورهای سالم و بهنجار است. همچنانکه آموزه‌های دینی به دو اصل اخلاق و دینداری در انتخاب همسر به شدت تاکید داشته است. به گونه‌ای که نبود هر یک از این دو اصل در زندگی با وجود رفاه و آسایش مادی زندگی زوجین را سخت و طاقت‌فرسا می‌کند و منجر به نارضایتی کامل از زندگی مشترک می‌شود. لذا همین که جوان امروزی مسئولیت‌پذیر، اهل کار، تلاش و برنامه‌ریزی باشد و بتواند خانه‌ای را به صورت رهن یا کرایه تأمین نماید و از پس هزینه‌های زندگی برآید، کافی است و انتظار بیش از این، آن هم در این شرایط بد اقتصادی، یک خیال‌بافی و ظلم در حق آنان است.بنابر این اگر خانواده‌های دختران و پسران به این موارد و اصول و الگوهایی که اشاره شد توجه کنند و آن‌ها را در زندگی خود و فرزندانشان به کار گیرند، قطعا این اصول، ضامن خوشبختی دنیوی و اخروی زندگی خود و فرزندانشان خواهد شد، اما اگر از این اصول فاصله بگیرند و زندگی مشترک جوانان را بر پایه تکاثر، تفاخر، تبرّج، تجمل‌گرایی و اشرافی‌گری بنا نهند، زندگی آن‌ها آرامش و خوشبختی دائمی را به خود نخواهد دید و دیر یا زود دچار مشکل می‌شوند.

پی‌نوشت:[۱]. میزان الحکمه، ج ۹، ص ۱۳۴.[۲]. مهریه حضرت فاطمه (علیها السلام)، زره‌ای بود از نوع بسیار محکم که آن را زره شمشیرشکن می‌گویند و آن از پوست دبّاغی نشده قوچ و یا پوست بُز ساخته می‌شود و ارزش این زره چهارصد و به نقلی پانصد درهم بوده است. [زندگانی حضرت زهرا (علیها السلام) / ترجمه ج ۴۳ بحارالانوار، ص ۳۵۸.][۳]. مناقب ابن شهر آشوب، ج۳، ص ۳۴۵ / تذكرة الخواص، ص ۳۰۶.